خودِ دروغین (False Self): چرا خودمان نیستیم و چطور دوباره می‌شویم؟
مقدمه
در دنیای امروز که تأکید زیادی بر عملکرد، موفقیت و رضایت دیگران وجود دارد، بسیاری از افراد با حالتی درونی مواجه‌اند که نمی‌توانند دقیقاً نامش را بگویند؛ اما آن را حس می‌کنند: نوعی نارضایتی عمیق، خستگی مزمن، یا حسِ گم‌گشتگی از خود.
روان‌کاو بریتانیایی، دونالد وینیکات (D.W. Winnicott) این وضعیت را با مفهومی کلیدی توضیح داد: خودِ دروغین (False Self).
خودِ دروغین چیست؟
خودِ دروغین ساختاری روانی است که فرد در دوران رشد، به‌ویژه در سال‌های اولیه‌ی زندگی، برای سازگار شدن با نیازها و انتظارات محیط ایجاد می‌کند.
در این حالت، کودک برای بقا و حفظ ارتباط با مراقب اصلی، نیازها و احساسات واقعی خود را سرکوب می‌کند و آنچه “مطلوب” یا “قابل‌قبول” است را نشان می‌دهد.
علائم رایجِ خودِ دروغین در بزرگسالی
- احساس خستگی بعد از ارتباط با دیگران
- ناتوانی در گفتن «نه»
- ترس از ناراحت کردن دیگران
- ندانستن اینکه واقعاً چه می‌خواهید
- احساس پوچی یا بی‌هویتی، به‌رغم موفقیت بیرونی
ریشه‌های شکل‌گیری خود دروغین
- مراقبت‌های ناپایدار یا نابسنده در کودکی
وقتی کودک به‌جای پذیرفته شدن در آنچه هست، صرفاً برای رفتارش تحسین یا تنبیه شود. - والدین کنترل‌گر یا کمال‌گرا
کودک یاد می‌گیرد که «خود بودن» کافی نیست، و باید همیشه نسخه‌ای بی‌نقص ارائه دهد. - تجارب طرد یا نادیده‌گرفته‌شدن
برای بسیاری، ابراز احساسات مساوی با خطر از دست دادن ارتباط بوده، بنابراین بخش‌هایی از خود را خاموش کرده‌اند.
پیامدهای روانیِ ماندن در خود دروغین
- افسردگی پنهان
- اضطراب اجتماعی
- نارضایتی از روابط عاطفی
- وابستگی شدید به تأیید بیرونی
- احساس «دروغ‌گو بودن» یا عدم اصالت (imposter feeling)
مسیر بازگشت به خودِ واقعی
1. آگاهی:
اولین گام، شناسایی این پدیده در خود است. پرسش‌هایی مثل:
«آیا این خواسته از خودم است یا از دیگران وام گرفته‌ام؟»
«آیا دارم نقشی بازی می‌کنم یا واقعاً چنین احساسی دارم؟»
2. اجازه به تجربه‌ی هیجانات واقعی:
حتی اگر سال‌ها سرکوب‌شده‌اند، ابراز و پذیرش خشم، ناراحتی یا نیازمندی، قدمی مهم برای بازگشت به خود اصیل است.
3. درمان روان‌تحلیلی:
در فضایی ایمن و بدون قضاوت، فرد می‌تواند بخش‌هایی از خود را بازشناسد که سال‌ها کنار گذاشته شده‌اند.
درمان‌گر به‌عنوان آینه‌ای انسانی، فرآیند بازسازی «خود» را تسهیل می‌کند.
نتیجه‌گیری
خودِ دروغین، یک ناتوانی یا بیماری نیست—پاسخی خلاقانه و نجات‌بخش به محیطی بوده که ظرفیت پذیرش خودِ واقعی را نداشته.
اما ماندن در آن، به مرور باعث فرسایش روان و خستگی عاطفی می‌شود.
بازگشت به خود، یعنی یافتن صدایی که همیشه بوده، فقط بی‌صدا مانده.
مشاوره روان‌درمانی در کلینیک افق سلامت
اگر احساس می‌کنی بخش‌هایی از خودت را سال‌هاست پنهان کرده‌ای، یا مدتی‌ست در نقش‌ها گم شده‌ای، تیم درمانگران ما در کلینیک Flourish Horizon (افق سلامت) در ایران و استرالیا آماده‌اند تا در فضایی امن و حرفه‌ای، مسیر بازگشت به خودِ واقعی را با تو همراهی کنند.
خدمات ما:
– روان‌درمانی فردی بزرگسالان و نوجوانان
– جلسات آنلاین برای فارسی‌زبانان خارج از استرالیا
– رویکردهای تحلیلی، طرحواره‌درمانی، ACT
– خدمات ثبت‌شده NDIS
– ارزیابی‌های شخصیت، شناختی، ADHD، ASD
