آسیب شناسی فوبی ها – قسمت دوم
ادامه مقاله آسیب شناسی فوبی ها – قسمت اول
فوبیها
آسیبشناسی روانی فوبی را نوعی اجتناب ناراحتکننده و ناشی از ترس میدانند که تناسبی با میزان خطر موجود در یک شیء یا یک موقعیت خاص ندارد و بیمار آن را بیپایه میداند. در صورتی که ترس افراطی از بلندی، فضاهای بسته، مار، عنکبوت (البته در صورتی که هیچ خطر واقعی در کار نباشد) به قدری ناراحتکننده باشد که منجر به آشفتگی در زندگی شخص شود میتوان تشخیص فوبی را داد.
فوبیهای خاص
فوبیهای خاص ترسهای ناموجهی هستند که در اثر حضور یا پیشبینی یک موضوع یا موقعیت خاص به وجود میآیند. DSM-IV-TR این گونه فوبیها را بر اساس منبع به چند نوع فرعی تقسیمبندی کرده است: خون، جراحت، تزریق، موقعیتها (از قبیل هواپیما، آسانسور، فضای بسته) حیوانات، محیط طبیعی (مثل ارتفاع، آب) این فوبیها غالباً با یکدیگر همایندی مرضی دارند. شیوع در طول زندگی برای این اختلال حدود ۷ درصد در مردان و ۱۶ درصد در زنان است.
منبع ترس در بین فرهنگها متفاوت است. برای مثال در چین هراس از یخکردن یا کاهش دمای بدن باعث میشود که فرد نگران آن باشد که در اثر کاهش حرارت بدن زندگیاش به خطر افتد. این ترس به نظر میرسد با فلسفه چینی یین مرتبط باشد. (یین) اشاره به جنبههای سرد، طوفانی، و توانکاه زندگی دارد. یک نشانگان ژاپنی موسوم به تای جین-کیوفو-شو (ترس از دیگران) است. البته، این با هراس اجتماعی یکی نیست بلکه ترس از معذب کردن دیگران است. برای مثال سرخشدن در برابر آنان، نگاهکردن به ناحیه تناسلی حاضران، و بالاخره ترس از شکلک در آوردن در حضور آنان. عقیده بر آن است که این نوع ترس از عناصر فرهنگ سنتی ژاپن ناشی میشود که مشوق اهمیت مفرط قایل شدن برای احساسات دیگران و در همان زمان نهی از ابراز صریح احساسات است. بنابراین، ظاهراً باورهایی که در یک فرهنگ شایع هستند میتوانند افراد را به سمت و سویی بکشاند که از چیز خاصی بترسند.
فوبی اجتماعی
فوبی اجتماعی عبارت است از ترس غیرمنطقی و پایداری که معمولاً به خاطر دیگران به وجود میآید. این ترس میتواند شدیداً توانکاه باشد، به طوری که نرخ خودکشی در میان افراد مبتلا به این اختلال اساساً بالاتر از افردا مبتلا به سایر اختلالهای اضطرابی است. در واقع تازگیها پیشنهاد شده که اصطلاح اختلال اضطراب اجتماعی اصطلاح مناسبتری است چون که گستردگی مشکل و پیامدهای منفی آن برای مبتلایان به مراتب بیش از سایر فوبیهاست. فرد مبتلا به فوبی اجتماعی معمولاً سعی میکند از موقعیت خاصی که در آن ممکن است از سوی دیگران مورد ارزیابی قرار گیرد و نشانههایی از اضطراب از خود بروز دهد یا با دستپاچگی رفتار کند اجتناب ورزد. اصولا صحبتکردن، خوردن، نوشیدن در جمع، استفاده از توالت عمومی، و هر نوع فعالیتی که باید در حضور دیگران صورت گیرد آنها را به شدت مضطرب میسازد و حتی میتواند باعث یک حمله وحشتزدگی تمام عیار شود. این افراد به خاطر حساسیت اجتماعی افراطی خویش که به مراتب شدیدتر از آن چیزی است که میتوان آن را خجالت یا کمرویی نامید. غالباً در مشاغل یا حرفههایی مشغول میشوند که پایینتر از قریحه یا هوش آنهاست و این بهایی است که باید به خاطر مشکل هیجانی خویش خیلی سنگین بپردازند. بهتر آن است که در یک شغل کم درآمد باشیم تا آنکه با کسانی سر و کله بزنیم که در مشاغل پردرآمدتر سراغمان میآیند.
فوبی اجتماعی بسته به دامنه موقعیتهایی که ترس و اجتناب را فرا میخوانند، میتواند اختصاصی یا فراگیر باشد. در نوع فراگیر، سن شروع اختلال پایینتر است با اختلالهای دیگر نظیر افسردگی و سوء مصرف الکل و اختلالات شدیدتر همایندی مرضی دارد. و تخریب شدیدتری به وجود میآورد. درصورتی که بیمار درمان موفقیتآمیزی نداشته باشد این اختلال معمولاً رو به وخامت گذاشته و مزمن میشود. فوبیهای اجتماعی نسبتاً رایج و شیوع آنها در طول زندگی در حدود ۱۱ درصد در مردان و ۱۵ درصد در زنان گزارش شده است. فوبیهای اجتماعی با اختلالات دیگری نظیر اضطراب فراگیر، فوبیهای خاص، اختلال وحشتزدگی، اختلال شخصیت دوریگزین و اختلال خلقی همایندی بالایی دارند. همانگونه که انتظار میرود، شروع آن معمولاً در خلال نوجوانی یعنی زمانی که آگاهی اجتماعی و تعامل با دیگران در زندگی فرد اهمیت ویژهای پیدا میکند. رخ میدهد. اما، همان گونه که بعداً اشاره خواهیم کرد این ترسها گاهی در کودکان نیز یافت میشوند. فوبی اجتماعی هم مثل فوبی اختصاصی تا اندازهای از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است. برای نمونه همانطور که اشاره کردیم در ژاپن ترس از تعرض به دیگران بسیار مهم است. درحالی که در ایالات متحده ترس از مورد ارزیابی منفی قرار گرفتن رایجتر است.