طرحواره درمانی برای زوجین – قسمت ۱
طرحواره درمانی چیست؟
طرح واره درمانی نوعی روان‌درمانی است که حاصل ترکیب رفتاردرمانی شناختی و عناصری از دیگر انواع درمان از جمله روانکاوی، نظریه روابط شیء و نظریه گشتالت است. این درمان نه تنها متوجه مشکلات فعلی است که بیمار تجربه می کند، بلکه گذشته وی و منشأ این مشکلات را نیز مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
پنج نیاز اساسی عبارتند از:
۱- دلبستگی ایمن
۲- خودمختاری هویت
۳- تفریح و خودانگیختگی
۴- آزادی در بیان نیازها و ابراز هیجان
۵- نیاز به محدودیت‌های واقع‌بینانه و خویشتن‌داری
گاتمن و همسرش کسانی بودند که زوج‌ها را بررسی کردند و مشاهده کردند که آن چه زن و شوهر را به هم وصل می‌کند گوش‌دادن فعال است. گاتمن ۴ موضوع را به عنوان پیش‌بینی‌های طلاق معرفی کرد.
۱- انتقاد مداوم: همیشه شکایت‌هایی در رابطه زوج هست ولی انتقاد شامل یک برچسب کلی زدن
مثل اینکه تو همیشه ………… هستی و یک سری سوال که در حقیقت سوال نیستند، حمله به شخصیت طرف مقابلند.
۲ ـ توهین و تحقیر
۳ ـ دفاعی بودن
۴ ـ دیوار سنگی: گوش ندادن به همسر برای جلوگیری از سیل احساسات
در ایران : ۵- رابطه با خانواده همسر
ذهنیت والد سرزنشگر
سرزنش‌های تکراری و غیرقابل کنترل
حافظه خیلی خوبی در مورد مشکلات دوران گذشته دارد.
کسی که از صبح تاشب خودش را قضاوت و سرزنش می‌کند از سرزنش شما ابایی ندارد.
مرتب راهکار نشان می‌دهد و درمورد عملکرد شما حرص میخورد.
دائم از چرا استفاده می‌کند.
استاندارهای خیلی سطح بالا دارند.
نیاز تفریح و خودانگیختگی و آزادی در بیان نیازها و هیجانات را نادیده می‌گیرند.
این جنبه، عقاید یک یا چند نفر از مراقبین دوران کودکی‌تان ر ا که با شما بدرفتاری کرده‌اند را بر زبان می‌آورد. جنبه تنبیه‌گر با ابراز هیجانات مخالف است و فکر می‌کند که شما به خاطر تمامی اشتباهاتی که مرتکب شده‌اید مستحق تنبیه هستید. حتی اگر این اشتباهات از سر تصادف باشد. جنبه تنبیه‌گر به شما این احساس را می‌دهد که بد، کودن، تنبل یا زشت هستید. گاهی اوقات این احساسات ممکن است آن‌قدر شدید باشند که احساس کنید حتی نباید وجود داشته باشد. جنبه تنبیه‌گر بر علیه تمام ذهنیت‌های کودک است.
ذهنیت کودک آسیب‌پذیر
قهر می‌کند، گریه می‌کند و به تحقیر و توهین خیلی حساس است.
احساس دوست نداشتنی بودن، می‌کند احساس می‌کند لیاقت عشق را ندارد، تنهاست. چون در خانواده آسیب دیده اصولاً زود ازدواج می‌کند.
وقتی که شما در این ذهنیت هستید، احساس رهاشدگی، درماندگی، ترس و تهدید می‌کنید. شما گمان می کنید که در هر لحظه خاص اتفاق ناگواری روی خواهد داد. کسی نیست که بتواند به وی اعتماد کنید و هیچ امکانی برای کمک وجود ندارد.
در مواقعی که از فرط عصبانیت کنترل خودتان را از دست می‌دهید، کودک عصبانی فعال می‌شود. شما احساس می‌کنید که با بی‌عدالتی و بی‌انصافی با شما رفتار شده است، طوری که حمله مستقیم را بهترین دفاع می‌پندارید. شما همچنین ممکن است به نشانه طغیان بر علیه یک دنیای فاقد عدالت، در ارضای خواسته‌ها، نیازهایتان بسیار تکانشی عمل کنید.
ذهنیت محافظ بی‌تفاوت
می‌خواهد از هرگونه آسیب رسیدن به خودش محافظت کند و از نظر هیجانی خودش را از هر گونه موضوع اضطراب‌آوری جدا می‌کند.
با دیگران قطع رابطه می‌کند و کمکشان رو پس می‌زند و گاهی عملکردش مثل یک رباط می‌شود.
علائم و نشانه‌ها: احساس پوچی، خستگی، مصرف مواد، شکایت‌های جسمی
هم جنبه‌های کودکی و هم جنبه تنبیه‌گر، هیجانات بسیار شدید با خود به همراه دارند که گاهی اوقات ممکن است غیرقابل تحمل باشد. محافظ به شما کمک می‌کند تا از این احساسات دوری کنید. گاهی این عمل به شما احساس خلاء یا پوچی می‌دهد. در برخی موارد نیز فرد به سوء مصرف دارو (مواد مخدر یا مشروبات الکی) پناه می‌برد تا از این احساسات خالی شود محافظ بی‌تفاوت شما را از دیگران دور نگه می‌دارد تا کسی نتواند به شما آسیبی برساند.
